صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیش از ۴ دهه فعالیت، متولی رسمی امور رفاهی دانشجویان دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی وزارت علوم بوده و مأموریت خود را تلاش مؤثر در راستای گسترش رفاه دانشجویان عزیز دانسته و همواره تلاش کرده است تا با تعامل سازنده دانشگاه ها و دانشجویان در راستای نیاز واقعی جامعه و دانشگاه در زمینه تأمین منابع پایدار، توزیع عادلانه امکانات با رعایت عدالت درون نسلی و بین نسلی در مسیر تحق اهداف و ماموریت های مهم خود و ارائه خدمت شایسته به دانشجویان مستعد کم بضاعت گام بردارد.
موضوع رفاه و تمهیدات رفاهی از گذشته های دور همواره مدنظر جوامع بوده است. اما امروزه جنبه اداری و سازمانی یافته و واحدهای خدمات رفاهی به ضرورتی مهم و تعیین کننده در سازمان ها تبدیل شده است. به موازات توسعه کشورمان و ضرورت توجه بیشتر به خدمات رفاهی جمعیت جوان دانشجویی کشور، در حال حاضر رفع نیاز مالی دانشجویان مستعد و کم بضاعت و ایجاد محیطی امن و آرام برای تحصیل آنان در دانشگاه ها یکی از مسائل و دغدغه های اصلی نظام آموزش عالی جمهوری اسلامی ایران است.
صندوق رفاه دانشجویان در چهارچوب اهداف سازمانی خود در سال ۱۳۵۳ با هدف اعطای کمک هزینه تحصیلی به دانشجویان مستعد و درخور مساعدت دانشگاه های دولتی و خصوصی و دانشجویان خارج از کشور، تحت عنوان "صندوق های رفاه وزارتین علوم تحقیقات و فناوری و بهداشت درمان و آموزش پزشکی" در قالب سه مدیریت امور دانشجویان داخل، امور دانشجویان خارج و امور عمومی تشکیل شد.
درابتدا دو نوع تسهیلات تحت عنوان کمک هزینه تحصیلی به مبلغ ۳۵۰ تومان و کمک هزینه مسکن به مبلغ ۴۰۰ تومان پرداخت می شد. همچنین صندوق رفاه به دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج از کشور نیز مبالغ ۵۰۰، ۱۲۰۰، ۱۵۰۰ تومان به ترتیب برای تحصیل در کشورهای آسیایی، اروپایی و آمریکایی کمک هزینه پرداخت می نمود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در زمینه کمک هزینه و وام های پرداختی به دانشجویان بررسی و بازنگری هایی انجام و در آیین نامه اجرایی نحوه پرداخت وام ها ، تغییراتی حاصل شد و با هدف بازگشت سرمایه و استفاده مجدد از آن، بازپرداخت وام تحصیلی جایگزین سیاست پرداخت کمک هزینه تحصیلی شد و رویکرد پرداخت یکنواخت وام به سوی توجه به شرایط فردی و وضعیت معیشتی دانشجو تغییر کرد و با افزایش میزان بازپرداخت بدهی دانش آموختگان بدهکار، بودجه مکملی برای افزایش مبلغ وام ها و تنوع تسهیلات فراهم شد.
به این ترتیب بودجه صندوق های رفاه دانشجویان از مبلغ ۸ میلیارد ریال در قبل از انقلاب به سقف ۱۰ میلیارد ریال پس از انقلاب اسلامی و قبل از تفکیک دو صندوق وزارت علوم و وزارت بهداشت رسید.
در ادامه با توجه به سیاست های آموزش عالی کشور، صندوق رفاه وزارت علوم در سال ۱۳۶۹ از وزارت بهداشت جدا شد و به طور مستقل به فعالیت خود ادامه داد.
در حال حاضر طبق مصوبه قانون صندوق رفاه دانشجویان در اسفندماه سال ۱۳۷۱ این صندوق زیر نظر هیأت امنایی متشکل از وزیر علوم، وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، رئیس سازمان امور دانشجویان و رئیس صندوق رفاه دانشجویان اداره می شود.
صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم طی بیش از ۴ دهه، فعالیت های خود را در شاخه های مختلفی توسعه داده و اعطای وام ها و تسهیلات مختلف و متنوع مانند کمک هزینه تحصیلی ، وام ازدواج، وام مسکن، وام ضروری، وام ودیعه مسکن متاهلی و مجردی، وام تغذیه، وام ضروری دانشجویان مبتکر، قهرمان ورزشی و دانشجویان دارای شرایط خاص و معلولیت و موارد دیگر، هم اکنون حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر دانشجو را تحت پوشش تسهیلات رفاهی خود قرار داده است. از دیگر فعالیت های صندوق رفاه دانشجویان، پشتیبانی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی در زمینه ارائه خدمات خوابگاهی و تغذیه از طریق توزیع یارانه غذای دانشجویی، کمک به تعمیرات اساسی و تجهیز خوابگاه ها و غذاخوری های دانشجویی است.
